Ψηφιακή Μαστογραφία
Συνώνυμο με τη λέξη πρόληψη στη γυναίκα πρεπει να είναι η εξέταση του μαστού.
Διαγνωστική εξέταση εκλογής πρωταρχικά είναι η ψηφιακή μαστογραφία, η οποία μπορεί να ανιχνεύσει καρκινικούς όγκους σε ασυμπτωματικές γυναίκες, σε πολύ πρώιμα στάδια, προτού γίνουν αντιληπτοί από την εξεταζόμενη ή τον ιατρό της. Βάσει των επικρατέστερων κατευθυντήριων οδηγιών, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, συστήνει στις γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω να υποβάλλονται σε μια προληπτική μαστογραφία ετησίως, στο πλαίσιο ενός προγράμματος πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού, το οποίο περιλαμβάνει επίσης και μια ετήσια εξέταση μαστού από επαγγελματία του τομέα της υγείας. Πριν τα 40, προτείνεται να γίνεται μία μαστογραφια αναφοράς στην ηλικία των 35 ετών. Μετά την ηλικία των 70 ετών, οι κατευθυντηριες οδηγίες, προτείνουν έλεγχο των μαστών με μαστογραφία ανα διετία. Ο προληπτικός έλεγχος του καρκίνου του μαστού συνεχίζεται, εφόσον η γυναίκα έχει προσδοκιμο επιβίωσης ακόμη 10 χρόνια περίπου. Ο θεράπων γιατρός είναι αυτός που μπορεί να συνεκτιμήσει τους παράγοντες κινδύνου χωριστά για κάθε γυναίκα και να κρίνει αναλόγως.
Ως καταλληλότερο διάστημα να υποβάλλονται οι γυναίκες σε μαστογραφία είναι μία εβδομάδα από το τέλος της εμμηνορρυσίας έως και την 12η ημέρα περίπου του κύκλου. Είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η μαστογραφία πριν την εμφάνιση της εμμηνορρυσίας, όπου τα υψηλά επίπεδα των ορμονών ιδίως σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς προκαλούν μεταβολές, όπως διόγκωση, πόνο και ευαισθησία.
Περάν της προληπτικής μαστογραφίας, η οποία διενεργάται σε ασυμπτωματικές γυναίκες, διενεργείται και η διαγνωστική μαστογραφία σε συμπτωματικές γυναίκες, οι οποίες έχουν ενοχλήσεις στο μαστό, άλγος ή έχουν ψηλαφήσει μια διόγκωση. Επίσης, γίνεται σε γυναίκες με έκκριση υγρού από τη θηλή, με εισολκή θηλής, ερεθισμό ή αλλαγή στην υφή του δέρματος του μαστού.
Τα ενθέματα σιλικόνης, περιορίζουν τη διαγνωστική ακρίβεια της μαστογραφίας διότι καλύπτουν ένα τμήμα των μαστών. Στις γυναίκες με ενθέματα σιλικόνης πρέπει να εφαρμόζεται μια ειδική τεχνική, με τη λήψη ειδικών ακτινολογικών προβολών, με τις οποίες επιτυγχάνεται ο έλεγχος του μεγαλύτερου τμήματος των μαστών.
Η μαστογραφία διαρκεί συνολικά 5 λεπτά. Η εξεταζόμενη στέκεται μπροστά στο μηχάνημα με ίσια την πλάτη. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο κάθε μαστός τοποθετείται από την Τεχνολόγο Ακτινολόγο σε μία ειδική πλατφόρμα και στη φάση αυτή δέχεται ήπια πίεση για ελάχιστα δευτερόλεπτα. Κατά την εξέταση, λαμβάνονται συνολικά τέσσερις εικόνες, δύο για κάθε μαστό.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ακτινολόγοι εκτός από την ειδική εκπαίδευση στο αντικείμενο του μαστού είναι υπεύθυνοι για την άριστη διεξαγωγή της ποιότητας και της τεχνικής των μαστογραφιών. Υπεύθυνοι για τη σωστή λειτουργία του μαστογράφου είναι οι τεχνολόγοι (βοηθοί ακτινολόγοι), που πρέπει να είναι καταρτισμένοι με ειδικές γνώσεις όσον αφορά την τεχνική της μαστογραφίας.
Την μέρα της διενέργειας της μαστογραφίας, οι εξεταζόμενες είναι απαραίτητο να προσκομίζουν παλάιοτερες εξετάσεις της ίδιας περιοχής εφόσον υπάρχουν και να αποφεύγουν τη χρήση αποσμητικού.
Υπερηχογράφημα μαστών
Τόσο η προληπτική, όσο και η διαγνωστική μαστογραφία, στις πλείστες περιπτώσεις συμπληρώνεται με υπερηχογραφικό έλεγχο των μαστών. Στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, έχει θέση επικουρική, σαν συμπλήρωμα της μαστογραφίας. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος των μαστών, είναι ιδιαίτερα πολύτιμος στις γυναίκες με πολύ αυξημένη πυκνότητα αδένα του μαστού.
Σα διαγνωστικό εργαλείο, ο υπέρηχος μαστού είναι ιδιαίτερα χρήσιμος σε συμπτωματικές ασθενείς (πχ: με ψηλαφητό ογκίδιο), σε νεαρές γυναίκες και επίσης αποτελεί σημαντικό μέσο υποβοήθησης επεμβατικών μεθόδων στο μαστό.
3D Τομοσύνθεση
Είναι ένα νέο εργαλειο για την απεικόνιση του μαστού, το οποίο αυξάνει τη διαγνωστική ακρίβεια, ιδιαίτερα σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς. Γίνεται στο ίδιο μηχάνημα με τη ψηφιακή μαστογραφία. Η τεχνική, όσον αφορά την τοποθέτηση του μαστού και την πίεση που ασκείται, είναι παρόμοια με αυτήν της ψηφιακής μαστογραφίας. Σε αντίθεση όμως με τη μία εικόνα της μαστογραφίας, λαμβάνονται πολλαπλές διαφορετικές εικόνες από το παρέγχυμα του μαστού σε τομές χιλιοστών με πολύ χαμηλή δόση ακτινοβολίας. Στη συνέχεια, το σύνολο των ψηφιακών αυτών τομών ανακατασκευάζεται καλύπτοντας όλο το πάχος του μαστού, σχηματίζοντας μία τρισδιάστατη απεικόνιση του μαστού, η οποία έχει πολύ μεγαλύτερη ανάλυση, συγκριτικά με τη ψηφιακή μαστογραφία.. Η τομοσύνθεση στην κλινική πράξη έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την διαγνωστική ακρίβεια και ειδικότητα της μεθόδου, ιδίως σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς. Επιπλέον, είναι εξίσου σημαντική και για την παρακολούθηση γυναικών με προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση για κακοήθεια μαστού.
Μετρηση οστικής πυκνότητας
Είναι εξέταση η οποία με τα σύγχρονα μηχανήματα έχει εξαιρετικά χαμηλή δόση ακτινοβολίας και συστήνεται να γίνεται κάθε δύο περίπου χρόνια σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες για την εκτίμηση του ρίσκου εμφάνισης οστεοπόρωσης. Επίσης, διενεργειται και σε νεαρότερα άτομα με παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, το οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων, η πρόωρη εμμηνόπαυση, η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου, η λήψη φαρμάκων (για το θυρεοειδή, τα αντιπηκτικά, τα στεροειδή) και με παθήσεις του μεταβολισμόυ και των ενδοκρινών αδένων.
Με τις εξελίξεις της επιστήμης και τις καινοτομίες της τεχνολογίας στα συστήματα μέτρησης οστικής πυκνότητας, έχουμε τη δυνατότητα της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης της οστεοπόρωσης αλλά και της θεραπείας της νόσου. Παράλληλα, με τη χρήση της νέας τεχνολογίας μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποιες γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν οστεοπόρωση δεκαετίες πριν η νόσος εμφανιστεί. Η κλινική αυτή εφαρμογή παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου αποφεύγοντας τις δραματικές συνέπειες (άλγος, κατάγματα, μόνιμη αναπηρία) που προκαλεί η προχωρημένη μορφή της νόσου.